Điều trị Mắt lười (Nhược thị) ở trẻ: Bịt mắt sớm hay chờ đợi? Phát hiện mới từ Nghiên cứu EuPatch
Điều trị "mắt lười" (nhược thị) ở trẻ em luôn là một hành trình đầy thách thức. Phương pháp truyền thống thường là cho trẻ đeo kính trong một thời gian dài (liệu pháp quang học) trước khi áp dụng biện pháp tích cực hơn như bịt mắt. Nhưng liệu việc chờ đợi này có thực sự tối ưu?
Một nghiên cứu quy mô lớn mới đây tại Châu Âu (EuPatch) đã đặt ra câu hỏi này và tìm thấy câu trả lời có thể thay đổi cách chúng ta điều trị: Bắt đầu bịt mắt sớm mang lại hiệu quả vượt trội.
Hãy cùng đi sâu vào nghiên cứu quan trọng này để xem tại sao đây là tin tốt cho các bậc phụ huynh và bác sĩ.
🧐 Vấn đề ở đâu?
Nhược thị (mắt lười) là nguyên nhân suy giảm thị lực hàng đầu ở trẻ em. Phương pháp điều trị tiêu chuẩn hiện nay (Extended Optical Treatment - EOT) là cho trẻ đeo kính điều chỉnh tật khúc xạ trong một thời gian dài (thường nhiều tuần) trước khi bắt đầu bịt mắt (patching).
Tuy nhiên, giới y khoa vẫn thiếu bằng chứng rõ ràng: Liệu việc chờ đợi này (EOT) có tốt hơn việc bắt đầu bịt mắt sớm hay không? Nghiên cứu EuPatch được thiết kế để trả lời chính xác câu hỏi này.
🔬 Nghiên cứu EuPatch được thực hiện như thế nào?
Đây là một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, đa trung tâm, thực hiện tại 30 bệnh viện ở 5 quốc gia Châu Âu. Đối tượng tham gia là trẻ em từ 3-8 tuổi bị nhược thị mới phát hiện.
Các nhà nghiên cứu đã chia trẻ ngẫu nhiên vào hai nhóm với hai phác đồ điều trị khác nhau:
| Nhóm Điều trị | Phác đồ |
| Nhóm EOT (Truyền thống) | Đeo kính trong 18 tuần, sau đó bịt mắt tích cực (10 giờ/ngày) nếu cần. |
| Nhóm Bịt mắt Sớm | Đeo kính chỉ trong 3 tuần, sau đó bịt mắt tích cực (10 giờ/ngày) ngay. |
Mục tiêu chính: So sánh tỷ lệ trẻ em điều trị thành công (tức là thị lực giữa hai mắt chênh lệch rất ít) sau 12 tuần bịt mắt.
📊 Kết quả: Bịt mắt sớm chiếm ưu thế rõ rệt
Nghiên cứu EuPatch đã mang lại những phát hiện quan trọng, cung cấp một so sánh rõ ràng về hiệu quả giữa hai phương pháp:
1. Tỷ lệ thành công cao hơn
Kết quả cho thấy một tỷ lệ thành công cao hơn đáng kể ở nhóm can thiệp sớm.
Sau 12 tuần bịt mắt, 67% trẻ ở nhóm Bịt mắt Sớm điều trị thành công, so với chỉ 54% ở nhóm EOT (chênh lệch 13%).
2. Thời gian điều trị nhanh hơn
Việc bắt đầu sớm không chỉ hiệu quả hơn mà còn nhanh hơn.
Nhóm Bịt mắt Sớm đạt được thành công (trung vị) sau 12 tuần.
Nhóm EOT cần đến 18 tuần (lâu hơn 6 tuần).
3. Hiệu quả của EOT giảm dần theo thời gian
Nghiên cứu cho thấy lợi ích lớn nhất của việc chỉ đeo kính (EOT) xảy ra trong 6 tuần đầu tiên. Việc kéo dài thời gian đeo kính từ tuần 6 đến tuần 18 mang lại rất ít lợi ích cải thiện thêm.
4. Thái độ tích cực từ phụ huynh
Một phát hiện thú vị là thái độ của phụ huynh ở nhóm Bịt mắt Sớm tích cực hơn đáng kể so với nhóm EOT.
5. Tính an toàn
Điều quan trọng là cả hai phác đồ đều được chứng minh là an toàn. Nghiên cứu ghi nhận không có biến cố bất lợi nghiêm trọng nào liên quan đến việc điều trị ở cả hai nhóm.
💡 Ý nghĩa lâm sàng: Đã đến lúc thay đổi?
Các phát hiện của EuPatch có ý nghĩa quan trọng, thách thức trực tiếp các hướng dẫn điều trị hiện hành.
Thách thức các Hướng dẫn Y khoa
Kết luận của nghiên cứu rất rõ ràng:
"Dữ liệu chỉ ra rằng bịt mắt sớm, cường độ cao là một phương pháp điều trị nhược thị hiệu quả hơn so với EOT (liệu pháp quang học kéo dài) trước khi bịt mắt."
Điều này đi ngược lại các hướng dẫn lâm sàng phổ biến (như của Học viện Nhãn khoa Hoa Kỳ), vốn thường khuyến nghị thời gian đeo kính kéo dài (lên đến 16–22 tuần) trước khi bắt đầu bịt mắt. EuPatch cho thấy việc trì hoãn này có thể làm chậm quá trình cải thiện thị lực tổng thể.
Hướng tới Cá nhân hóa Điều trị
Mặc dù bịt mắt sớm có lợi cho đa số, nghiên cứu cũng chỉ ra tầm quan trọng của việc cá nhân hóa:
Ai nên bịt mắt sớm (đa số)? Trẻ bị nhược thị nặng và/hoặc có bất đồng khúc xạ đáng kể.
Ai có thể chỉ cần EOT? Một nhóm nhỏ bệnh nhân cụ thể có thể đáp ứng tốt với chỉ liệu pháp quang học: Trẻ dưới 5 tuổi 4 tháng bị nhược thị nhẹ.
✅ Kết luận
Nghiên cứu EuPatch cung cấp bằng chứng thuyết phục rằng việc bắt đầu một phác đồ bịt mắt tích cực sớm (chỉ sau 3 tuần chỉnh kính) mang lại hiệu quả điều trị cao hơn và nhanh hơn so với phương pháp chờ đợi 18 tuần truyền thống.
Đây là thông tin quan trọng giúp các bác sĩ lâm sàng và phụ huynh có thể tối ưu hóa phác đồ điều trị, có khả năng rút ngắn thời gian điều trị tổng thể và cải thiện kết quả thị lực cho bệnh nhân nhỏ tuổi.
Nguồn tham khảo (Bài báo gốc):
Proudlock, F. A., Hisaund, M., Maconachie, G., et al. (2024). Extended optical treatment versus early patching with an intensive patching regimen in children with amblyopia in Europe (EuPatch): a multicentre, randomised controlled trial. The Lancet, 403: 1766–78.
